"ΜΠΟΥΛΕΣ η μοναδική ιστορικά αποδεκτή ονομασία για το έθιμο της Νάουσας"
Ο Δήμος Νάουσας με την απόφαση του Δ.Σ 233/2012, σύναψε προγραμματική σύμβαση με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για την ανάθεση εκπόνησης ερευνητικού προγράμματος με τίτλο: «ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ: ΤΑ ‘ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ’ ΩΣ ΤΟΠΙΚΟ ΔΕΔΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ, ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ» έναντι του ποσού των 15.000 ευρώ.
Σκοπός του προγράμματος είναι η εκπόνηση μιας λεπτομερούς, ολοκληρωμένης και επιστημονικά τεκμηριωμένης έρευνας, που επιβάλλεται για να συγκεντρωθούν επιστημονικά δεδομένα και τεκμήρια, τα οποία θα οδηγήσουν σε μιαν αντικειμενική ανάλυση του εθίμου που καταγράφεται τοπικά ως «Μπούλες» ή «οι Μπούλες της Νάουσας» ή «Μπούλα και Γενίτσαροι» ή «Γιανίτσαροι και Μπούλες» ή «το έθιμο της πόλης» ή «το αποκριάτικο έθιμο της Νάουσας» ή «το καρναβάλι της Νάουσας» κ.ά. Η μελέτη στοχεύει στη συστηματική διερεύνηση της καταγωγής ή της προέλευσης του εθίμου, στην ανάλυση της δομής και της λειτουργίας του και στη μελέτη των κοινωνικών πρακτικών που το αναπαράγουν ως τοπικό έθιμο. Ένα από τα κεντρικά ζητούμενα της έρευνας, αφορά στη διερεύνηση της ονομασίας του εθίμου συνδυασμένης με την ιστορική του εξέλιξη, διερεύνηση, η οποία θα στηριχθεί κατεξοχήν στην κριτική αξιολόγηση και την επιστημονική εκτίμηση των ιστορικών πηγών και δεδομένων, αλλά και των δεδομένων της προφορικής παράδοσης και ιστορίας.Οι παρακάτω υπογεγραμμένοι ως ενεργοί πολίτες της Νάουσας θέλοντας να εκφράσουμε δημόσια την άποψή μας για το έθιμο του τόπου μας «ΜΠΟΥΛΕΣ» στείλαμε στο δήμο Νάουσας το υπόμνημα που ακολουθεί
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΗΜΟ Η.Π. ΝΑΟΥΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΕΘΙΜΟΥ ή ΔΡΩΜΕΝΟΥ «ΜΠΟΥΛΕΣ»
Οι υπογεγραμμένοι, υπηρέτες, εραστές, ερευνητές της Λαϊκής μας παράδοσης καταθέτουμε την μαρτυρία μας για το τελούμενο κατά την περίοδο των Απόκρεω έθιμο της Νάουσας «ΜΠΟΥΛΕΣ», όπως παρακάτω:
Παραλάβαμε το ανωτέρω έθιμο από τους παλαιότερούς μας με το αποκλειστικό όνομα «ΜΠΟΥΛΕΣ».
Το όνομα αυτό καλύπτει μόνον τους άνδρες μέλη του ομίλου (μπουλούκι), ενώ η γυναικεία μορφή που ενυπάρχει στον όμιλο, την οποία υποδύεται άνδρας, εξειδικευμένα, καλείται νύφη.
Οι παλαιοί, άνδρες μέλη του ομίλου, αποκαλούνται Παλιές Μπούλες και ο καθένας ξεχωριστά Παλιά Μπούλα μέχρι σήμερα.
Το έθιμο ακολουθεί παραδοσιακές σταθερές, αναλλοίωτα εθιμικά, όπως : το ντύσιμο, το κάλεσμα, την ικεσία στο Δημαρχείο, τους χορούς, τη διαδρομή, το κλείσιμο κτλ.
Το έθιμο έχει ιδιαίτερη φυσιογνωμία. Το ήθος του, ο τρόπος βίωσης και έκφρασής του, η συγκρότησή του, η δομή του καταδεικνύουν ότι οι ρίζες του ανάγονται στο ιστορικό Ελληνικό παρελθόν.
Η αρχαιοελληνική καταγωγή του εθίμου αποτελεί ακράδαντη πεποίθηση της τοπικής κοινωνίας.
Το έθιμο «ΜΠΟΥΛΕΣ» αποτελεί άυλη κληρονομιά των προγόνων των Να- ουσαίων στους επιγόνους τους, κατά τεκμήριο σεβαστή χρονικά και τοπικά.
Από την παραδοσιακή στολή, έχουν ιδιαίτερη σημασία για τον ερευνητή τα κοσμήματα, η τελεστική πάλα, το προσωπείο, το ανδρικό γιορντάνι, τα ψιλά ή μπρούσλιανη (κισσός), όπως τα άνθη στο στολισμό της νύφης και το κλαδωτό φόρεμά της.
Οι χοροί του δρωμένου έχουν επίσης ιδιαίτερη σημασία. Ρυθμοί, μουσική, ποίηση, μέτρα, είναι άξια προσοχής.
Καταθέτουμε τα παραπάνω ως ασπίδα προστασίας του εθίμου ή δρωμένου κατά τις Αποκριές «ΜΠΟΥΛΕΣ», από όσα κατά καιρούς άκριτα και ανιστόρητα γι’ αυτό λέγονται και γράφονται, δηλώνοντας, συγχρόνως, ότι αποκλείουμε την ταύτισή του με οποιοδήποτε άλλο προϋπάρξαν έθιμο-δρώμενο, προερχόμενο από τους χρόνους της τουρκοκρατίας.
Οι φίλοι της παράδοσης, για τους οποίους επισυνάπτεται βιογραφικό σημείωμα και εργογραφία τους:
Αποστόλου Στέργιος, ερευνητής, συγγραφέας
Βαλσαμίδης Εμμανουήλ, επίτιμος λυκειάρχης, ερευνητής, συγγραφέας
Ζάλιος Χρήστος, εκπαιδευτικός, ερευνητής, συγγραφέας
Οικονόμου Αλέκος, αρχιτέκτων, συγγραφέας, πρόεδρος της Πολιτιστικής Εταιρείας «Αναστάσιος Μιχαήλ ο Λόγιος»
Σπάρτσης Νικόλαος, επίτιμος καθηγητής ΤΕΙ, συγγραφέας
Στοΐδης Πέτρος, φιλόλογος, συγγραφέας
Ζάλιου Ευγενία, ερευνήτρια, συγγραφέας
Ζιώτας Θεόδωρος, ερευνητής, συγγραφέας
Νάουσα 25 Απριλίου 2013
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΓΡΑΦΟΝΤΩΝ
ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΣΠΥΡ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νάουσα. Τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια σημάδεψαν η κατο- χή, η αντίσταση και ο εμφύλιος πόλεμος. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του επιδόθηκε συστηματικά στο έργο της ιστορικής και γλωσσικής έρευνας με κεντρικό άξονα αναφοράς τη Νάουσα και την ευρύτερη περιοχή της. Βαθιά επηρεασμένος από τις αρχές του σοσιαλισμού και του ρεαλιστικού ουμανισμού συνέγραψε και δοκίμια πολιτικού, κοινωνικού και πολιτιστικού προβληματισμού στα οποία κυριαρχικό στοιχείο αναδεικνύεται η αέναη πάλη της ανθρωπιάς με τις δυνάμεις της βίας, της απανθρωπιάς και του σκοταδισμού. Ιδιαίτερη βαρύτητα επέρριψε, επίσης και προς την κατεύ- θυνση της συγγραφής της ιστορίας της κομματικής οργάνωσης Νάουσας του Κ.Κ.Ε. κατά το Με- σοπόλεμο (με παράλληλη αναφορά και στο πανελλήνιο αριστερό κίνημα της ίδιας περιόδου), κα- θώς και της ιστορίας της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου Πολέμου στη Νάουσα. Με την ανά χείρας έκδοση, το σύνολο των έργων που συνέγραψε έχει ως ακολούθως:
1. ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ (Φωνητική Μορφολογία). Νάουσα 1989 (Απέ- σπασε το Β' πανελλήνιο βραβείο της εν Αθήναις Γλωσσικής Εταιρείας).
2. ΑΡΜΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΗΣΤΑΝΤΑΡΣΙΑ. 1627-1812. (Σύμφωνα με το αρχειακό υλικό των τουρκικών ιεροδικείων Βέροιας, Νάουσας και Θεσσαλονίκης. Νάουσα 1991.
3. ΝΑΟΥΣΑ (Σύμμεικτα). Τόμος Α' .Νάουσα 1992.
4. ΠΤΥΧΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΤΑΞΙΑΚΩΝ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΩΝ ΣΤΗ ΝΑΟΥΣΑ. (1627 1918). Μελέτη κριτική ιστοριοδιφική. Νάουσα 1994.
5. ΑΝΑΛΑΜΠΕΣ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ. (Η Οδύσσεια του ανθρώπου από την αέναη πάλη της αν- θρωπιάς με τις δυνάμεις της βίας, της απανθρωπιάς και του σκοταδισμού). Δοκίμια κοινωνικού, πολιτικού και πολιτιστικού προβληματισμού. Νάουσα 1999.
6. ΟΙ ΝΑΟΥΣΑΙΟΙ ΚΑΙ Η ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΑΧΡΙΔΑΣ. Συμβολή στην έρευνα για τα αίτια της βραχείας υπαγωγής της Νάουσας στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία της Αρχιεπισκοπής Αχρί- δας. (Τέλη 17ου - Αρχές 18ου αι.). Μελέτη κριτική ιστοριοδιφική. Νάουσα 1999.
7. Η ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΑΟΥΣΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΑΡΙ- ΣΤΕΡΟ ΚΙΝΗΜΑ. (1918 1937). Νάουσα 2003.
8. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ. (1941-1944). Νάουσα
2006.
9. ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΙΔΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ. (Με στοιχεία Φωνητικής και
Μορφολογίας). Νάουσα 2007.
10. Η ΝΑΟΥΣΑ ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1945-1949). Νάουσα 2008.
11. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΙΔΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ. Νάουσα 2011.
Πέραν των ανωτέρω, επί σειράν ετών αρθρογράφησε και συνεχίζει να αρθρογραφεί στον τύπο της Νάουσας, καθώς και σε άλλες εφημερίδες και περιοδικά επί θεμάτων ποικίλου ενδιαφέροντος, με ιδιαίτερη αναφορά στα ιστορικά.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΒΑΛΣΑΜΙΔΗΣ
Ο Μανώλης Βαλσαμίδης γεννήθηκε στην Έδεσσα το 1929. Είναι γόνος πολύτεκνης προσφυγι- κής οικογένειας που εγκαταστάθηκε στη Νάουσα το 1933. Ο πατέρας του ήταν ψάλτης και διατη- ρούσε στη Νάουσα κατάστημα νεωτερισμών. Η καταγωγή του από τη Θράκη. Η μητέρα του, θυγα- τέρα του προϊσταμένου της Παναγίας Δεξιάς Θεσ/νίκης ήταν Μικρασιάτισα.
Ο Μανώλης Βαλσαμίδης φοίτησε στο 4ο Σχολείο, το Σεφέρτζειο μέχρι την τρίτη Δημοτικού. Στην τετάρτη γράφτηκε στο 2ο Σχολείο του Αγίου Μηνά και εισήχθη στο Οκτατάξιο Λάππειο Γυ- μνάσιο κατόπιν εξετάσεων. Η φοίτηση των μαθητών της σειράς του ήταν προβληματική. Κατοχή, εμφύλιος. Μαθήματα στην Εκκλησιά, με προσωπικό αριθμητικά ανεπαρκές. Στον εμφύλιο και ο Μανώλης και κάποιοι συμμαθητές του συνέχισαν στο 2ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης γιατί το Σχολείο έκλεισε. Επανήλθε στη Νάουσα με την επαναλειτουργία του Λαππείου από το οποίο και αποφοίτη- σε.
Εισήχθη στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης και παρά τον θάνατο του πατέρα του το 1949 φοίτησε κανονικά μέχρι και το 3ο έτος. Η φοίτησή του διακόπηκε λόγω στράτευσης. Υπηρέτησε ως προστάτης πολυτέκνου πολυμελούς οικογενείας και επανήλθε μετά 18μηνη θητεία στο Πανεπιστή- μιο. Συνέχισε τις σπουδές του εργαζόμενος, ως βοηθός ιεροκήρυξ του Εδέσσης Διονυσίου. Έλαβε υποτροφία από την έδρα της Παιδαγωγικής Ηθικής για το εξωτερικό, από τον καθηγητή Βασίλεο έξαρχο. Δεν μπόρεσε όμως να κάνει χρήση της υποτροφίας για λόγους οικογενειακούς.
Εργάστηκε στα Σχολεία Μπαξεβάνου και Μήτα στην Κρύα Βρύση και Γεωργίου Ιντζεσίλογλου στα Γιαννιτσά, ενώ ταυτόχρονα φοιτούσε στη Φιλισοφική Σχολή του Α.Π.Θ. 1957-1959. Το 1959 ίδρυσε τα Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Ναούσης, τα οποία λειτούργησαν μέχρι την Εκπαιδευτική με- ταρρύθμιση Ράλλη, για 18 χρόνια. Οργάνωσε φροντιστήριο Αγγλικής, οργάνωσε τις Τεχνικές Σχο- λές Κατωτέρα και Μέση, Ίδρυσε τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο ΠΥΡΣΟ, το Διεθνές Φολκλορικό Φε- στιβάλ της Νάουσας και παράλληλα ασχολήθηκε με τη συγγραφή και δημοσίευση σημειωμάτων, άρθρων, μελετών στις εφημερίδες, Μακεδονία Θεσ/νίκης Γιαννιτσών, Νάουσας, Βέροιας και στο περιοδικό του συλλόγου αποφοίτων Νάουσας «Νιάουστα».
Ιδιαίτερα επιτυχής ήταν η προσπάθεια για την ανασκαφή της Πέλλας. Όπως επίσης η προσπά- θεια για την σωτηρία του τάφου της Κρίσεως στη Νάουσα.
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ:
1. ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
2. ΘΕΜΑΤΑ ΗΘΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ (Για τις Τεχνικές Σχολές)
3. Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗ ΝΑΟΥΣΑ ΣΤΟΝ 19ο Αιώνα
4. ΜΙΕΖΑ* (Σχολή Αριστοτέλους, Μακεδονικοί τάφοι των Λευκαδίων)
5. ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ – ΙΑΚΩΒΟΣ Ο ΑΔΕΛΦΟΘΕΟΣ
6. ΨΗΦΙΔΕΣ 2002
7. ΟΙ ΡΥΘΜΟΙ ΤΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΏΝ ΤΟΥ ΔΡΩΜΕΝΟΥ ΜΠΟΥΛΕΣ ΤΗΣ ΝΑΟΥ- ΣΑΣ
8. ΨΗΦΙΔΕΣ τόμος 2ος
9. ΨΗΦΙΔΕΣ τόμος 3ος τα Ιστορικά
10. ΝΑΟΥΣΑ 1892-1906 (Έκδοση Ε.Μ.Σ.)
11. Η ΠΑΛΗ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΗ ΠΑΣΑ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ (Έκδοση
Ε.Μ.Σ.)
* ΤΟ ΜΙΕΖΑ κυκλοφόρησε σε πέντε γλώσσες
ΧΡΗΣΤΟΣ Σ. ΖΑΛΙΟΣ
Ο Χρήστος Ζάλιος γεννήθηκε (1962) και μεγάλωσε στη Νάουσα. Έγγαμος και πατέρας δύο κο- ριτσιών. Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος αξιωματικός του πεζικού. Σπούδασε στο Τ.Ε.Φ.Α.Α. Θεσσαλονίκης από όπου αποφοίτησε το 1984. Έχει εργαστεί αρκετά χρόνια ως προπονητής ενόργανης γυμναστικής στους συλλόγους της Θεσσαλονίκης «Πανθεσσαλονίκειο» και Ηρακλή. Είναι καθηγητής Φυσικής Αγωγής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση από το 1989 και τώρα εργάζεται στο 3ο Γυμνάσιο Νάουσας. Διετέλεσε μαθητής της Φιλαρμονικής της Νάουσας από το
1972 έως το 1980. Είναι ερευνητής της παραδοσιακής μουσικής και των παραδοσιακών χορών της Μακεδονίας. Έχει παρουσιάσει επιστημονικές ερευνητικές εργασίες με θέματα που αφορούν τη Νάουσα σε δύο παγκόσμια συνέδρια για την έρευνα του χορού, το 2006 και το 2007. Έχει δημο- σιεύσει άρθρα του με θέματα λαογραφικού περιεχομένου σε εφημερίδες και περιοδικά. Χρημάτισε ταμίας στο Δ.Σ της Ε.Λ.Μ.Ε Ημαθίας και αντιπρόεδρος της Ένωσης Συλλόγων Γονέων του δήμου Νάουσας. Είναι μέλος σε πολιτιστικούς συλλόγους της πόλης μας καθώς και διεθνείς όπως η Δ.Ο.Λ.Τ. (Διεθνής Οργάνωση Λαϊκής Τέχνης) και το CID (INTERNATIONAL DANCE COUN- CIL).
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ Βιβλία
• Ζάλιος Χρήστος, Φιλαρμονική Εταιρεία Ναούσης, Νάουσα 2005. (ISBN 978-960-930900-4)
• Ζάλιος Χρήστος, Παραδοσιακοί χοροί ήθη και έθιμα της Νάουσας, Νάουσα 2009. (ISBN
960-88820-0-1).
Επιστημονικές ανακοινώσεις
• Ζάλιος Χρήστος, Οι λαϊκοί οργανοπαίχτες και οι κομπανίες της Νάουσας 1870 – 1970,
Πρακτικά 20ου Παγκόσμιου Συνέδριου για την έρευνα του Χορού, Αθήνα, 25-29 Οκτωβρίου 2006.
• Ζάλιος Χρήστος, Ρυθμοί και ρυθμική αρίθμηση των χορών, στο αποκριάτικο χορευτικό δρώμενο της Νάουσας Μπούλες. Μια νέα ρυθμοκινητική προσέγγιση στους χορούς του δρώμενου που θεωρούνται ελεύθερου ρυθμικού τύπου. Πρακτικά 21ου Παγκόσμιου Συνέδριου για την έρευνα του Χορού, Αθήνα, 5-9 Σεπτεμβρίου 2007.
Άρθρα σε περιοδικά - εφημερίδες
1. Ζάλιος Χρήστος, Δημήτρης Μπογιατζής ή Μήτρος Χαϊβάνος (1870-1942)-Ο πρώτος Να- ουσαίος ζουρνατζής, Νέοι Καιροί, Σάββατο 17/2/2007.
2. Ζάλιος Χρήστος, Η μουσική παράδοση της Νάουσας, ΛΑΟΣ της Κυριακής 3 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
2004.
3. Ζάλιος Χρήστος, «Η φιλαρμονική του Συλλόγου Φιλοπροόδων Ναούσης «Η Αθηνά» 1924
– 1940, ΛΑΟΣ της Κυριακής 31 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2004.
4. Ζάλιος Χρήστος, Η φιλαρμονική του εργοστασίου Λαναρά «ΕΡΙΟΛΑΝ» 1936-1940, ΛΑ- ΟΣ της Κυριακής, 7 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2004.
5. Ζάλιος Χρήστος, Ο προσκοπισμός στη Νάουσα το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, ΛΑΟΣ της
Κυριακής 17-24/12/2006.
6. Ζάλιος Χρήστος, Ξεχασμένοι χοροί του παραδοσιακού ναουσαίικου γάμου, ΝΙΑΟΥΣΤΑ
131, Απρίλιος – Ιούνιος 2010.
7. Ζάλιος Χρήστος, Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ, ΝΙΑΟΥΣΤΑ 138, Ιανουάριος – Απρίλιος 2012.
8. Ζάλιος Χρήστος, Παραδοσιακοί χοροί και χορογραφίες, ΝΙΑΟΥΣΤΑ 129, Οκτώβριος –
Δεκέμβριος 2009.
9. Ζάλιος Χρήστος, Η ίδρυση της Φιλαρμονικής Εταιρείας Ναούσης το 1959, ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ 15 Ιανουαρίου 2005.
10. Ζάλιος Χρήστος, Η πρώτη μεγάλη συναυλία της Φ.Ε.Ν, ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ 15 Ια- νουαρίου 2005.
11. Ζάλιος Χρήστος, Ν’ αναβιώσουν τα Ρουγκάτσια στα Λευκάδια Ανθεμίων, ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ 16 Οκτωβρίου 2004.
12. Ζάλιος Χρήστος, Οι Μπούλες της Νάουσας, ΛΑΟΣ Βέροιας, 11/2/2007 και 17-18/2/2007.
13. Ζάλιος Χρήστος, Οι φιλαρμονικές στη Βέροια και τη Νάουσα στις αρχές του 20ου αιώνα, ΛΑΜΔΑ περιοδικό της Ημαθίας 29, Μάρτιος 2007.
14. Ζάλιος Χρήστος, Ο παραδοσιακός γάμος στη Νάουσα στα τέλη του 19ου αιώνα, ΠΑΡΑ- ΔΟΣΗ ΚΑΙ ΧΟΡΟΣ 91, Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2007.
15. Ζάλιος Χρήστος, Οι λαϊκοί οργανοπαίχτες της Νάουσας από τα μέσα του 19ου έως τα μέσα του 20ου αιώνα, ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ 80, Μάρτιος – Απρίλιος 2005.
16. Ζάλιος Χρήστος, Οι χοροί και τα τραγούδια του Μακεδονικού γάμου στα χωριά της Νάου- σας στις αρχές του 20ου αιώνα, ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ 86, ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2006.
17. Ζάλιος Χρήστος, Η ονομασία του εθίμου «Μπούλες» της Νάουσας, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩ- ΜΕΝΑ 43, Μάρτιος – Απρίλιος – Μάιος 2007.
18. Ζάλιος Χρήστος, Τα καφενεία της Νάουσας ως κέντρα πολιτισμού και διασκέδασης (1900-
1960), ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ 51, Μάρτιος – Απρίλιος – Μάιος 2009.
19. Ζάλιος Χρήστος, Κιόρογλου, (Ένας χορός των προσφύγων από τη Μ. Ασία), ΧΟΡΕΥΩ 10, Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2009.
20. Ζάλιος Χρήστος, Η ιστορία του καρναβαλιού μας, εφημ. νέο Βήμα, 16/2/2007.
21. Ζάλιος Χρήστος, ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΑ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ, «Οι Μπού- λες της Νάουσας», Λαογραφικό αφιέρωμα εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 26/2/2012.
22. Ζάλιος Χρήστος, ΔΡΩΜΕΝΑ ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ, «Ρουγκά- τσια: η συγκλονιστική ιστορία τους και η αναβίωση στα Λευκάδια», Λαογραφικό αφιέρωμα εφη- μερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 16-17/03/2013.
23. Ζάλιος Χρήστος, ΠΡΟΣΩΠΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΔΟΦΟΡΙΑ, ΝΙΑΟΥΣΤΑ 142, Ιανουάριος
– Απρίλιος 2013.
ΙΝΤΕΡΝΕΤ
Δημιούργησε και διατηρεί στο Ιντερνέτ τις παρακάτω ιστοσελίδες λαογραφικού και εκπαιδευτι-
κού περιεχομένου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ - ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
http://zaliosparadosi.blogspot.gr/
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
http://xoroimakedonias.blogspot.gr/
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΧΟΡΟΥ
http://biblioparousiasi.blogspot.gr/
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
Αρχιτέκτων Μηχανικός, Διπλ. ΕΜΠ, Πολεοδόμος, Maitrise Universite de Paris
Γεννήθηκε στη Νάουσα το 1952. Έγγαμος και πατέρας ενός αγοριού. Διπλωματούχος Αρχιτέ-
κτων Μηχανικός του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου από το 1975. Μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι στην Πολεοδομία (Maitrise) και την Οικονομική και Κοινωνική Ιστορία της Νεώτερης Ελ- λάδας (D.E.A.).
Από το 1980 μέχρι και το 1990 εργάστηκε στην Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Νάουσας (διευ- θυντής), όπου εκπόνησε σημαντικές μελέτες έργων τα οποία και επέβλεψε στην κατασκευή τους. Ως μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής Επίβλεψης, συνεργάστηκε στην εκπόνηση των πολεοδομι- κών μελετών για την επέκταση των σχεδίων Πόλεως στους Δήμους και τις Κοινότητες του Νομού Ημαθίας. Σήμερα διατηρεί δικό του Τεχνικό Γραφείο Μελετών στη Νάουσα. Είναι κάτοχος μελε- τητικού πτυχίου Γ’ τάξης στις κατηγορίες Αρχιτεκτονικές (06) και Ειδικές αρχιτεκτονικές (07) με- λέτες και μέλος του Δ.Σ. της μελετητικής εταιρείας «ΓΑΙΑ Α.Ε. Μελετών», που ασχολείται με με- λέτες δημοσίων και ιδιωτικών έργων, με έδρα τη Θεσσαλονίκη (Μοναστηρίου 95). (www.gaiasa.gr).
Πήρε μέρος σε διάφορα επιστημονικά σεμινάρια και συνέδρια ως σύνεδρος και ως εισηγητής. Επιστημονικές εργασίες και άρθρα του δημοσιεύτηκαν σε διάφορα έντυπα, αρκετές δε αρχιτεκτο- νικές μελέτες του βραβεύτηκαν σε πανελλήνιους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Ιδιαίτερο ενδια- φέρον στη διάσωση και αποκατάσταση διατηρητέων κτιρίων και τη βιομηχανική μας κληρονομιά.
Ασχολήθηκε με το ερασιτεχνικό θέατρο (σκηνογραφία, ενδυματολογία και σκηνοθεσία) και ι- διαίτερα με το θέατρο για παιδιά και νέους (κυρίως αρχαίο δράμα), σε συνεργασία με σχολεία, αρ- κετές δε παραστάσεις του έχουν διακριθεί σε πανελλήνιο επίπεδο.
Ενεργητική συμμετοχή στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα της Νάουσας και του Νομού. Υπήρξε μέλος του Νομαρχιακού Συμβουλίου Ημαθίας το διάστημα 1992-1994, ως εκπρόσωπος του Τεχνικού Επιμελητηρίου. Διετέλεσε επίσης Πρόεδρος του Πολιτιστικού Κέντρου Νάουσας από το 1995 έως το 1997 και εκπόνησε τη μελέτη για τη μετατροπή του σε Δημοτικό Πολιτιστικό Ορ- γανισμό (ΔΗΠΟΝ).
Σήμερα είναι Πρόεδρος του Δ.Σ. της Πολιτιστικής Εταιρείας Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ ο λόγιος» και εκδότης του περιοδικού «Νιάουστα».
ΝΙΚΟΣ Ι. ΣΠΑΡΤΣΗΣ
Γεννήθηκε στη Νάουσα το 1921. Η οικογένειά του είναι από τις παλιότερες της πόλης. Απόφοι- τος του Πρακτικού Λυκείου (Λαππείου) Νάουσας το 1941. Πτυχιούχος Γεωπονικής Σχολής Αρι- στοτ. Πανεπ. Θεσσαλονίκης το 1947.
Ως φοιτητής έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση (μέλος της ΕΠΟΝ). Για τη δράση του αυτή τιμήθηκε με μετάλλιο και Δίπλωμα συμμετοχής στην Εθνική Αντίσταση.
Διδάκτωρ Γεωπονικής ΑΠΘ το 1965. Θέμα Διδακτορικής διατριβής: «Αραίωμα καρπού ποικι- λιών μηλέας, αχλαδέας και ροδακινέας διά μηχανικών και χημικών μέσων». Επιστ. Επετηρίδα Γεω- πονοδασολογικής Σχολής ΑΠΘ 1964.
Εργάστηκε στο Υπουργείο Γεωργίας/Δνση Γεωργίας Κοζάνης & Ινστιτούτο Δενδροκομίας
Ναούσης από 1957 έως 1958.
Ακαδημαϊκή καριέρα:
-Βοηθός-Επιμελητής Εργαστηρίου Δενδροκομίας Γεωπονικής Σχολής ΑΠΘ από 11-11-1958
έως 16-2-1973.
Μετεκπαιδεύσεις:
-WYE College Πανεπιστημίου Λονδίνου από 1-10-1966 έως1-10-1967 σε βιολογικά θέματα.
(Postgraduate Certificate).
-Course Λαχανοκομίας Πανεπιστήμιο Wageningen, από 9-8-1971 έως 15-11-1971
-Πανεπιστήμιο Wageningen, Dep. Of Horticulture, Ιούνιος-Σεπτέμβριος 1972 σε πείραμα «Επι- δράσεις φωτός κα θερμοκρασίας στη Μπάμια».
-ΣΕΛΕΤΕ από 19-2-1973 έως 13-4-1973
-ILOCENTER Τορίνο, από 16-9-1974 έως 11-10-1974
-BOSTON College Αγγλίας για τρεις μήνες το 1981.
Ερευνητικές εργασίες- Βιβλία Γεωπονίας
Συνολικά δημοσίευσε σε επιστημονικά περιοδικά και άλλες ειδικές εκδόσεις πάνω από 15 ερευ-
νητικές εργασίες, οι περισσότερες με θέματα Δενδροκομίας, έξι εκπαιδευτικά βιβλία με Γεωπονικά θέματα καθώς και σειρά σημειώσεων για τους σπουδαστές του ΤΕΙ.
ΒΙΒΛΙΑ
Ι. Γεωργική Βιολογία, 1978
2. Δενδροκομία III {Μηλοειδή Ξυνά, Φυτά θερμών χωρών, Μικροί καρποί), 1981
3. Δενδροκομία II (Πυρηνόκαρπα, Ακρόδρια, Διάφορα), 1983
4. Λαχανοκομία, τόμος Α', 1985
5. Λαχανοκομία, τόμος Β*, 1985
6. Ανθοκηπευτικές Καλλιέργειες (σε συνεργασία με τον Π. Καλτσίκη), 1987
7. Μπάμια, abelmoschus esculentus (L moench), 2001, Θεσσαλονίκη
8. Πατάτα, solanum tuberosum 2004, Θεσσαλονίκη
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΕΣ
1. Γενικής Δενδροκομίας, 1980
2. Γενικής και Ειδικής Ανθοκομίας, 1981
3. Ελαιοκομίας, 1982
Συμμετοχή στα κοινά
Υπήρξε, και εξακολουθεί να είναι ενεργός πολίτης στα δρώμενα της πόλης μας από μικρή ακό-
μα ηλικία. Συμμετείχε σε πάρα πολλούς συλλόγους, συνεταιριστικές οργανώσεις και άλλες κοινω- φελείς δραστηριότητες. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου Αποφοίτων Γυμνασίου Νάουσας, την σημερινή Πολιτιστική μας Εταιρεία, διετέλεσε μάλιστα και Πρόεδρος του Διοικητικού της Συμβουλίου. Επίσης συμμετείχε στο Ωδείο Ναούσης, τον Προσκο- πισμό, τον ΕΟΣ (δεινός σκιέρ μέχρι ακόμα και πριν λίγα χρόνια), το Κέντρου Προστασίας Κατανα- λωτών (ΚΕΠΚΑ) και άλλων, καθώς και του Αγροτικού Συλλόγου και του ΑΣΕΠΟΠ.
Λαογραφία
Η μεγάλη αγάπη του είναι η τοπική Λαογραφία. Με εργατικότητα, αφοσίωση και υπομονή μυρ-
μηγκιού συγκεντρώνει, καταγράφει και δημοσιεύει στις τοπικές εφημερίδες «Φωνή της Ναούσης» και «Νέοι καιροί» καθώς και στο περιοδικό της Πολιτιστικής Εταιρείας «Νιάουστα» οτιδήποτε έχει σχέση με την τοπική λαογραφία της Νάουσας, ενώ έχει ήδη ολοκληρώσει την δημοσίευση του τε- ράστιου υλικού που έχει συγκεντρώσει σε έξι βιβλία.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ
1. Αντέτχια στη Νάουσα, 2004
2. Σιακάδες Νιαουστινοί, 2005
3. ίσνάφκια και Επαγγέλματα στη Νιάουστα, 2006
4. Παροιμίες - γνωμικά -παροιμιώδεις φράσεις – αινίγματα Νιαουστινά, 2007
5. Παραδοσιακή μουσική και τραγούδια στη Νάουσα, 2010
6. Τα παραδοσιακά μας φαγητά στη Νάουσα, έκδοση 2012
Ετοιμάζονται προς έκδοση
«Τα παιχνίδια στη Νάουσα των παιδικών χρόνων» και
«Τα φαρμακευτικά βότανα του Βερμίου»
ΠΕΤΡΟΣ ΣΤΟΪΔΗΣ
Γεννήθηκε στη Νάουσα το 1956. Είναι έγγαμος με δυο παιδιά. Πτυχιούχος του τμήματος Αρ- χαιολογίας και Τέχνης της Φιλοσοφικής σχολής του Α.Π.Θ., υπηρέτησε στη Μέση Εκπαίδευση από το 1982 μέχρι το 2012 οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Ομιλεί την Αγγλική και έχει πιστοποίηση στους Η/Υ.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:
- Οργάνωση και λειτουργία της νέας Σχολικής Βιβλιοθήκης του 2ου Γυμνασίου Νάου- σας (1999 - 2012).
- Συμμετοχή σε σεμινάρια, ημερίδες, συνέδρια (ως σύνεδρος, εισηγητής, οργανωτής ) σχε- τικά με τον κλάδο της φιλολογίας, και γενικότερα της εκπαίδευσης, με τις Νέες Τεχνολογίες, πι- στοποίηση Η/Υ, με τις Βιβλιοθήκες και το ρόλο τους, με την Τοπική Ιστορία και τον πολιτισμό γενι- κότερα.
- Εκδόσεις μονογραφιών για την ιστορία και τον πολιτισμό της ευρύτερης περιοχής, βι- βλιοπαρουσιάσεις, μέλος συντακτικής ομάδας για την Ιστορία της Νάουσας.
- Πιστοποιημένος επιμορφωτής του Ε.Κ.Δ.Δ.Α. για τις Σχολικές Βιβλιοθήκες.
- Ιδρυτής και συντονιστής του Μουσικού Εργαστηρίου Νάουσας (1983 - 1997) στο 2° Γενικό
Λύκειο και στο 2° Γυμνάσιο Νάουσας με πλήθος συναυλιών εντός και εκτός Νάουσας.
- Οργάνωση και λειτουργία του Αρχείου Λογοτεχνίας και Τέχνης στο 2° Γενικό Λύκειο και στο 2° Γυμνάσιο Νάουσας.
- Συντονιστής ομάδων Τοπικής Ιστορίας, Βιβλιοθηκονομίας στο 2° Γυμνάσιο Νάουσας. Έκδο- ση όλων των εισηγήσεων - μαθημάτων της Τοπικής Ιστορίας σε μονογραφίες καθώς και των σχετι- κών εργασιών των μαθητών. (Το σχετικό υλικό υπάρχει στη Σχολική Βιβλιοθήκη του 2ου Γυμνασίου Νάουσας).
- Συμμετοχή σε Δ.Σ. πολιτιστικών συλλόγων («Ζαφειράκης», «Εκπ/τικός Όμιλος», «Πολιτι- στική Εταιρεία Νάουσας Αναστάσιος Μιχαήλ ο λόγιος»).
- Συμμετοχή σε θεατρικές και μουσικές παραστάσεις πολιτιστικών συλλόγων, σχολείων
& ερασιτεχνικών ομάδων.
- Συμμετοχή στα κοινά της πόλης (1986-1990, 1992-94, 2003-2004): Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του ΔΗ.Π.Ο.Ν. - πρώην Πολιτιστικό Κέντρο - υπεύθυνος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Δή- μου Νάουσας, μέλος της επιτροπής του Δήμου Νάουσας στο Δίκτυο Ιστορικών και Μαρτυρι- κών Πόλεων της Ελλάδας από το 2003 μέχρι σήμερα.
- Εκπομπές στους τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς «FM ΝΑΟΥΣΑ» (1992 – 93) και
«ΕΡΓΑΤΙΚΟΣ FM» (2002-2003) με θέμα τη μελοποιημένη ποίηση και τίτλο «Η ποίηση και η μουσική της».
ΖΙΩΤΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
Γεννήθηκε στη Νάουσα το 1957 και αποφοίτησε από το Λάππειο Γυμνάσιο το 1975.
Ασχολήθηκε με την έρευνα του τοπικού δρώμενου «Μπούλες» και δημοσίευσε κατά καιρούς διάφορες εργασίες πάνω στο θέμα αυτό:
• Οι Μπούλες της Νάουσας. Από τη φυλετική μύηση στη Διονυσιακή λατρεία. Νάουσα, 2003.
• «Τα συμβολικά στοιχεία του προσωπείου της Μπούλας», Παρέμβαση στο Διεθνές Συνέδριο
«Μάσκες και Μασκαρέματα», Νάουσα, 25-02-2006.
• «Το προσωπείο της Μπούλας», περιοδικό «Νιάουστα», τ. 123, Ιούνιος 2008.
• «Πανάρχαιες τελετουργίες στο δρώμενο Μπούλες», περιοδικό «Νιάουστα», τ. 130, Μάρτιος
2010.
• «Η Νύφη στα ελληνικά δρώμενα», περιοδικό «Νιάουστα», τ. 133, Δεκέμβριος 2010.
• «Το Νυμφαίο της Μίεζας, τόπος φυλετικής μύησης;», περιοδικό «Νιάουστα», τ. 142, Μάρτι- ος 2013.
ΕΥΓΕΝΙΑ ΖΑΛΙΟΥ - ΜΠΑΣΙΑΚΟΥΛΗ
Γεννήθηκε στη Νάουσα όπου και κατοικεί. Απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, διετέλεσε διευθύντρια του Κέντρου Εργαζόμενης Νεότητας (ΚΕΝΕ) Νάουσας από την ίδρυσή του το 1971 έως το 2010.
Από νωρίς είχε ενεργό συμμετοχή στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα της Νάουσας. Εκλέ- χθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο Νάουσας, του οποίου υπήρξε Πρόεδρος επί δημαρχίας Δημ. Βλά- χου. Δημιούργησε το Συμβουλευτικό Κέντρο του Δήμου και το Δημιουργικό Εργαστήρι για ενήλι- κα ΑμΕΑ «ΥΦΑΔΙ», του οποίου είναι πρόεδρος.
Υπήρξε για πολλά χρόνια τοπική Έφορος του Σώματος Ελληνικού Οδηγισμού. Είναι Εθελό- ντρια Αδελφή και Πρόεδρος του Περιφερειακού Τμήματος του Ερυθρού Σταυρού Νάουσας. Διετέ- λεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Λυκείου Ελληνίδων Νάουσας, ενώ τώρα είναι ταμίας της Πολιτιστικής Εταιρείας Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ ο λόγιος». Ασχολείται με την τοπική λαογραφία και ιδιαίτερα με τη μελέτη της ναουσαίικης φορεσιάς και της τοπικής κουζίνας. Κατέχει μεγάλη συλλογή από σπάνιες φωτογραφίες όλων σχεδόν των παλιών οικογενειών της πόλης, ενώ έχει ολοκληρωθεί και βρίσκεται στη διαδικασία έκδοσης το έργο της «Γυναίκες και φορεσιές της Νάουσας, το τέλος μιας εποχής». Αρθρογραφεί σε τοπικές εφημερίδες και στο περιοδικό «Νιάου- στα».
Για την προσφορά της στη, κοινωνία και το συνάνθρωπο και τη μελέτη της λαογραφίας τιμήθη- κε από την Ι. Μητρόπολη Βεροίας και Ναούσης, τη Νομαρχία Ημαθίας και το Λύκειο Ελληνίδων Νάουσας.
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
Απ’ του ταρατόρι ως τα μπουμπάρια 1997
Μιλώντας για φουστάνια, τραχηλιές και σαλταμάρκες 1999
"Υφάδι" Μια μεγάλη παρέα με ξεχωριστές ικανότητες 2000
Μούστος ο άχαρος έφηβος 2001
Ναουσαίικες πίττες 2002
James Galanos: Ένας Ναουσαίος σχεδιαστής υψηλής ραπτικής 2003
Ναουσαίικη γυναικεία φορεσιά: Παράδοση & παραποιήσεις 2005
-Περί γάμου και άλλων τινών… Γαμήλιες φωτογραφίες 2005
-Γυναίκες και φορεσιές της Νάουσας. Το τέλος μιας εποχής 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια: